EnglishDeutsch strona główna cmentarze Ratując pamięć stan 1925 bukowiec wykaz cmentarzy bibliografia linki kontakt z autorem


Recenzja książki Tekli Żurkowskiej „Mazurskie cmentarze. Symbole w krajobrazie”

Mazurskie cmentarze. Symbole w krajobrazie

„Mazurskie cmentarze. Symbole w krajobrazie”. Tekla Żurkowska. Wydawnictwo Borussia – Olsztyn 2008

„Opuszczone cmentarze są świadectwem historycznym w podwójnym znaczeniu, świadczą o naszej przeszłości i o stanie naszej współczesnej kultury.” Taki fragment wypisałam z książki „Mazurskie cmentarze. Symbole w krajobrazie” autorstwa T. Żurkowskiej. To zdanie współbrzmi z moim postrzeganiem problemu ratowania wiejskich cmentarzy ewangelickich.

Książka powstała z materiałów zbieranych podczas badań florystycznych, które autorka prowadziła w latach 1998 – 2002. Nie potrafiła przejść obojętnie wobec magii tych miejsc, którą znają wszyscy cmentarnicy. Wraz z mężem postanowiła ocalić od zapomnienia wiejskie cmentarze mazurskie, położone na terenie Mazurskiego Parku Krajobrazowego, fotografując je, katalogując i opisując. Powstała z tego wartościowa książka, będąca nie tylko albumem, ale i przewodnikiem po tych miejscach.

Część albumowa, nosząca cechy przewodnika, zawiera wycinki bardzo dokładnych map przedwojennych, szczegółowe opisy zastanego stanu cmentarzy oraz zestawienie zachowanych na nagrobkach danych (imiona, nazwiska, daty). Wszystko to wzbogacone jest dokumentacją fotograficzną. W ten sposób powstało swoiste archiwum utrwalające wiedzę bardzo ulotną, wiedzę spisaną smutkiem opuszczonych.

Jednak nie ta część książki spowodowała, że zachęcam dziś do przeczytania tej pozycji. Ważniejsza dla cmentarników jest część zatytułowana „Mazurskie cmentarze”. Zawiera ona wiele informacji przydatnych w poszukiwaniu zabytkowych cmentarzy, np. opisuje charakterystyczną dla nekropolii ewangelickich roślinność. A warto wiedzieć, że istnieją rośliny wskaźnikowe – ich wystąpienie może sugerować, że w danym miejscu istniał niegdyś ewangelicki cmentarz. Autorka w tej części dokonuje klasyfikacji wzorów krzyży żeliwnych opisując jednocześnie proces ich powstawania. Otrzymujemy przegląd inskrypcji nagrobnych i poznajemy symbolikę ogrodzeń.

Po przeczytaniu książki T. Żurkowskiej odkrywamy piękno mazurskich cmentarzy, ale dostajemy też wiedzę ogólną, przydatną w innych regionach kraju. Dla wrażeń estetycznych, ale przede wszystkim dla poszerzenia swej wiedzy w temacie wiejskich cmentarzy ewangelickich sięgnijmy po „Mazurskie cmentarze. Symbole w krajobrazie”.

Tekst: Hanna Szurczak




Tomasz Szwagrzakkontakt